Polska umożliwia tworzenie grup VAT od 1 stycznia 2023 r.

Od 1 stycznia 2023 r. w polskim systemie prawnym pojawiła się możliwość utworzenia tzw. grup VAT. Najważniejszym skutkiem nowelizacji będzie to, że po zawiązaniu grupy i dopełnieniu obowiązków rejestracyjnych, formalności związane z rozliczaniem podatku VAT takiej grupy przejmie wyznaczony przedstawiciel (lider), który rozliczy podatek w imieniu pozostałych członków grupy. Grupę będą mogły utworzyć podmioty powiązane.

Wymóg powiązań spółek wchodzących w skład grupy VAT będzie spełniony w przypadku istnienia więzów:

• finansowych – jeden z podmiotów ma bezpośredni udział ponad 50% w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku każdego z pozostałych członków grupy;
• ekonomicznych – przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub rodzaje działalności prowadzonej przez nich uzupełniają się i są współzależne, lub jeden członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie;
• organizacyjnych – członkowie grupy prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem lub organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu. Mogą to być również podmioty posiadające siedzibę na terytorium polski lub podmioty zagraniczne posiadające w Polsce oddziały, prowadzące działalność na terytorium Polski.

Skutki utworzenia grupy VAT

Grupa, działając przez przedstawiciela, będzie mogła składać jedną wspólną deklarację VAT oraz posiadać jeden rachunek bankowy do obsługi zwrotów VAT i przyjmowania płatności. Dzięki temu członkowie grupy będą mieli mniej formalności związanych z indywidualnym rozliczaniem podatku od towarów i usług co poprawi płynność finansową w ramach grupy oraz zmniejszy ryzyko podatkowe poprzez ograniczenie zakresu kontroli podatkowych.

Co więcej, wewnętrzne transakcje grupy nie będą podlegały opodatkowaniu, fakturowaniu czy mechanizmowi podzielonej płatności. Członkowie grupy VAT będą mieli natomiast obowiązek prowadzenia osobnej ewidencji transakcji dokonywanej pomiędzy sobą w formie elektronicznej. Należy ją będzie przekazywać na wezwanie organu podatkowego w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania. Powstanie grupy VAT ograniczy również liczbę składanych JPK_V7 przez członków grupy. Dotychczas każdy z nich był obowiązany do dostarczania dokumentu indywidualnie, a w ramach grupy VAT plik JPK_V7 złożony będzie wyłącznie przez grupę.

Zgodnie z nowelizacją, po założeniu grupy VAT, w pliku JPK_V7 składanym przez grupę za pierwszy okres rozliczeniowy jej funkcjonowania uwzględnia się ewentualne nadwyżki podatku VAT naliczonego nad należnym, które wykazywane były przez członków grupy w indywidualnych plikach JPK_V7.

Tym samym, usługi wykonane:

• przez członka grupy VAT na rzecz danego członka tej samej grupy nie będą podlegały opodatkowaniu VAT,
• przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy będą uznane za dokonane przez tę grupę,
• na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy będą uważane za dokonane na rzecz tej grupy.

Niepodlegające opodatkowaniu VAT czynności między członkami grupy VAT nie będą również podlegały podatkowi od czynności cywilnoprawnych, z wyjątkiem:

• umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym, lub udział w tych prawach,
• umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Członkowie grupy będą ponosili solidarną odpowiedzialność za jej zobowiązania nie tylko w czasie, kiedy posiada ona status podatnika VAT, ale także po jego utracie. Znowelizowane przepisy wprowadzają też konieczność ustalania proporcji odliczenia podatku VAT w trakcie trwania grupy dla każdego z jej członków. Proporcja ta powinna bazować na udziale w czynnościach opodatkowanych i nieopodatkowanych każdego z podmiotów wchodzących w skład grupy. W pierwszym roku działalności grupy VAT proporcję przyjmuje się w wartości ustalonej przez członków grupy VAT na moment jej utworzenia. Jeżeli w składzie grupy VAT znajdzie się podmiot, który w momencie założenia grupy nie był zobowiązany do ustalenia proporcji, ustala się ją odrębnie, szacunkowo według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem właściwego urzędu skarbowego.

Dodatkowo, w pewnych sytuacjach, grupa może być zobowiązana do ustalenia dodatkowej proporcji dla całej grupy VAT. Konieczność ta może wynikać z tego, że grupa będzie musiała prowadzić ewidencję transakcji zachodzących także wewnątrz niej i określić ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Warunki formalne utworzenia grupy VAT

Do powstania grupy VAT konieczne jest zawarcie umowy o jej utworzeniu w formie pisemnej. Musi ona zawierać co najmniej:

• nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”;
• dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
• wskazanie przedstawiciela grupy VAT wyznaczonego spośród jej członków;
• dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokości ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę, posiadających co najmniej 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników.

Samego zgłoszenia grupa VAT dokonuje za pośrednictwem VAT-R, do którego dołączyć należy umowę powołania grupy. Po dokonaniu rejestracji grupy VAT będzie ona widoczna na białej liście podatników VAT. W wykazie zostaną udostępnione dane członków wchodzących w skład grupy, w tym numery ich rachunków bankowych. Rozwiązanie to umożliwia kontynuowanie rozliczeń z klientami zewnętrznymi przy użyciu posiadanych rachunków bankowych.

Umowa będzie zawierana na co najmniej 3 lata, z możliwością przedłużenia na 30 dni przed terminem jej wygaśnięcia. W czasie trwania umowy żaden z jej członków nie może opuścić Grupy – ulega ona w tym przypadku automatycznemu rozwiązaniu.

***